Op de Nederlandse (huur)woningmarkt spelen woningcorporaties een cruciale rol. De bijna 400 corporaties die ons land telt, verhuren aan ongeveer 2,4 miljoen huishoudens een sociale huurwoning. Aan het goed functioneren van de woningmarkt leveren zij een belangrijke bijdrage leveren.
Daarvan plukken meer dan 5 miljoen Nederlanders direct en indirect de vruchten. Ook bij het minder goed functioneren raakt het corporatiebeleid niet alleen deze mensen, maar de Nederlandse samenleving in de volle breedte.
Woningcorporaties functioneerden- zeker op het eerste gezicht- jarenlang zonder veel problemen. Financieel groeiden de bomen tot in de hemel en het werkveld werd – daartoe overigens aangespoord door rijks en gemeentelijke overheid- steeds breder.
De afgelopen jaren kwamen echter bij tal van corporaties bestuurlijke en organisatorische problemen boven tafel en bleek dat bij verschillende ontsporingen het niet meer ging om incidenten. Meer structurele problemen kwamen boven drijven en er was sprake van een groeiend aantal negatieve ontwikkelingen.
Onder meer zaken als gebrekkig toezicht, fraude, zelfverrijking, mismanagement, bestuurlijk wanbeheer, geflopte peperdure mega bouwprojecten, overbodige grondaankopen en speculatieve beleggingen leverden de afgelopen jaren de nodige commotie op.
De financiële problemen van woningcorporatie Vestia als gevolg van ongeoorloofde speculaties vormen daarvan tot nog toe het meest trieste hoogtepunt. Ter illustratie: alleen om de problemen van deze corporatie op te lossen is meer dan twee miljard euro nodig. Dit bedrag dient door Vestia huurders, andere corporaties en de overheid te worden opgebracht.
.
Voor de Tweede kamer was het Vestia debacle de spreekwoordelijke druppel,die de emmer deed overlopen. Eind 2012 besloot daarom de Tweede Kamer een parlementair onderzoek in te stellen naar het functioneren van woningcorporaties in de voorbije jaren. In april 2013 werd de parlementaire onderzoekscommissie woningcorporaties ingesteld.
De commissie die wordt bijgestaan door ambtelijke deskundigen bestaat uit de volgende tweede –kamer leden : Roland van Vliet (Lid van Vliet, voorzitter),Ed Groot (PvdA, vicevoorzitter),Anne Mulder (VVD),Farshad Bashir (SP),Peter Oskam (CDA),Wassila Hachchi (D66).
Het is de bedoeling dat de commissie inzicht krijgt in het functioneren van de woningcorporaties en daaruit lessen trekt voor de toekomst. Zij verricht daartoe zelfstandig onderzoek en kan ook deskundigen horen en betrokkenen oproepen om te worden gehoord.
Het onderzoek van de enquêtecommissie behelst een periode van circa 20 jaar, met als beginpunt de verdere verzelfstandiging van de woningcorporaties begin jaren 90.
Het onderzoek wordt in een aantal fasen uitgevoerd: Vorig jaar zijn er verschillende literatuurstudies verricht, deelonderzoeken gedaan, werkbezoeken gebracht en doorlopend naar 2014 omgevingsanalyses uitgevoerd en besloten voorgesprekken gevoerd.
Vanaf volgende week treedt de commissie in het openbaar en zullen, openbare verhoren worden gehouden vanaf 4 juni tot en met 15 juli. Naar verwachting van de commissie zal de afronding van het onderzoek en de eindrapportage in het najaar van 2014 plaatsvinden.
Welke vragen zal de commissie op tafel zal leggen, wie zullen worden gehoord en wat leveren die verhoren op? Komen er nieuwe feiten over het reilen en zeilen van de corporaties boven tafel.
Zal de commissie op de vraag hoe dit allemaal zo gekomen is, antwoord kunnen geven? Wat zal zij optekenen als lessen voor de toekomst. Wat valt er te leren en wat moet daarmee moet worden gedaan
Hoe was de opstelling van de overheid, welke rol speelden de toezichthouders. Zullen de uitkomsten van de enquête ook op de kabinetsvoornemens ten aanzien van de corporaties, zoals in het woonakkoord afgesproken, van invloed zijn?
In het woonakkoord staat namelijk, dat de taken van de corporaties terug moeten worden gebracht tot de kerntaken. Het toezicht op de instellingen moet bij de gemeenten worden gelegd en de omvang van en schaal waarop corporaties mogen werken, beperkt. Wat gebeurt er overigens met de huurders. Zullen zij het mogelijke reorganisatiegelag gaan betalen?
Zullen de enquête uitkomsten de sector nieuw elan kunnen geven en zal er een corporatievorm te vinden zijn, voor de oplossing van de problemen zoals die nu al bekend zijn, of zich nog zullen openbaren in de komende maanden.
Veranderingen in de definiëring van de relatie tussen rijk en gemeenten/ corporatie / huurders ter wille van het voortbestaan van een sociale volkshuisvestingsbestel lijken welhaast onvermijdelijk. Of de corporaties daarbij- in hun huidige opzet- al dan niet hun langste tijd hebben gehad kan nog niet worden gezegd.
Veranderingen lijken onontkoombaar. Hoe: de tijd zal leren in welke richting dat zal gaan gebeuren.
Het is de bedoeling op de Sargasso website de commissieverhoren te volgen, regelmatig over het verloop van de bijeenkomsten te berichten en deze van commentaar te voorzien.
Mede organisator Vblog poezie wedstrijd 2007 Dichtbundels: Haast 
Olijfje kijkt uyt het raam 
Publicaties 160 nrc next: Zoute liefde De letterzetter Gedichten.nl
Wonen in Wonderland 